قوه قضائیه اقتصادی

 | تاریخ ارسال: 1401/2/24 | 
باسمه تعالی
نهاد قضای مطلوب اقتصاد انقلاب اسلامی
اقتضائات و ضروریات انقلاب در دهه چهارم، تهدیدات وارده بر نظام،‌ چشم انداز تحولات سلبی و ایجابی پیش رو،‌ و بیانیه گام دوم، راهبردهایی برای نسل سوم (یا چهارم) این قوه ترسیم می کند که لازمه جامعه پردازی و تمدن سازی و رافع تهدیدات باشد. نهادی که بطور نسبی در چهار دهه گذشته نظام از داشتن آن بی بهره بوده و برخی از تهدیدات و معضلات فعلی ناشی از این فقدان است. به عنوان یک اقتصاددان،‌ با بیش از دو دهه تمرکز و تلاش علمی و اجرایی،‌ به ترتیب موارد سه گانه زیر را یکی از اضلاع بسیار اساسی و راهبردی "تحول در قوه قضاییه" و تعریف و استقرار "نسل جدید و مترقی قوه قضاییه" ،و مآلاً نیل به "الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت در حوزه قضایی" می دانم. ضمن اینکه سیر تحولات فناورانه و انسانی،‌ محلی و جهانی و آینده پژوهی از نیازها و ضروریات پیش رو اقتضا دارد که در چارچوب الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت ،‌نسل نوینی از نهادسازی و حکومتداری مناسب با تحولات آتی رفم زده شود. در این بین،‌ اولویت با نهاد عدلیه است.
لذا در راستای تحول دستگاه قضا ، رفع ضعفها و مقابله با تهدیدات وارده بر نظام اسلامی در چهل سال گذشته، ایفای نقش موثر در گام دوم انقلاب و مبتنی بر دستورات و مطالبات صریح ولی امر دام ظله العالی، در حوزه اقتصاد، نوشته عملیاتی زیر مشتمل بر تبیین مساله و مجموعه ای از ماموریتها و تکالیف‌ و ملزومات ساختاری آنها، تقدیم می شود. به پیوست برخی از مبادی و پیش فرضهای مربوط به آسیب شناسی و آینده شناسی، مساله شناسی و بایسته های علمی ناظر بر برنامه و پیشنهادات حاضر نیز تقدیم شده است.
به حصر منطقی، ارتباطات و تعاملات دوسویه حوزه قضایی کشور با مساله اقتصاد را در سه محور کلی زیر می توان خلاصه کرد:
اول) اقتصاد قوه قضاییه
دوم) قوه قضاییه اقتصادی
سوم) قوه قضاییه به مثابه نهاد پیشران عدلیه و پیشرفت
پیگیری توأمان این سه محور با عاملیت دستگاهها و ارکان و سازمان قضایی فعلی کشور،‌ تعامل با قوای مقننه و مجریه،‌ و مستظهر به همکاری و مشارکت مردم، فعالان اقتصادی، بخش سوم اقتصاد، و نخبگان حوزه و دانشگاه ممکن و میسور خواهد بود.
برخی از ماموریتهای مهم اقتصادی به تفکیک موارد فوق عبارتند از:
اول) اقتصاد قوه قضاییه
مفروض بند اول این است که قوه قضاییه و همه ارگانها و سازمانهای وابسته به آن،‌ ماهیتا خود یک سازمان است و مشمول جمیع قواعد و اصول علمی دانشهای مدیریت و اقتصاد. کارآیی و اثربخشی و بهره وری این سازمان محل سوال و تامل است. تخصیص بهینه منابع،‌ بودجه ریزی،‌ تاب آوری و مقاومت سازمان به مثابه یک قطعه از پازل مقاوم بودن حاکمیت کشور، تامین منابع مالی،‌ مدیریت منابع انسانی،‌ حسابداری اجتماعی،‌ و  ده ها موضوع مهم اداره قوه،‌ نیازمند تغییر با جلب مشارکت دانشگاهها و نخبگان است. دانش اقتصاد با شاخه ای متنوع و متعدد تخصصی خود چارچوبهای نظری و عملی خوبی برای ارتقاء بهره وری و کارآیی سازمانهای قضایی در کشورهای پیشرفته ارائه داده است. حجم ادبیات علمی و پژوهشی در مباحث اقتصاد زندانها، اقتصاد دادگاهها،‌ ارزیابی اقتصادی طرحها،‌ حسابداری هزینه-فایده در تک تک عملیاتهای قضایی کشور،‌ آسیب شناسی و تحلیل اشتباهات اقتصادی و مالی خرد و کلان در قوه،‌ لزوم ورود اقتصاددانان به قوه قضاییه و شکل گیری رشته های تخصصی در دانشگاهها و محورهای پژوهشی در پژوهشگاههای کشور را جدی می کند. جریانی از نخبگان جوان و توانمند کشور می توانند گره های اقتصادی سازمان قوه را حل کنند. مشروط به اینکه تقاضایی وجود داشته باشد. چرخه بسته و فرض غلط اداره جمیع شوونات قوه قضا با قاضی،‌ قوه قضاییه را از تخصصهای متعددی چون جامعه شناس، علوم اجتماعی،‌ متخصصان رسانه و ارتباطات،‌ عالمان علوم تربیتی، نخبگان حوزه بین الملل، و بویژه متخصصان اقتصادی و مالی و علوم اداری و گرایشهای علمی مدیریت تهی ساخته است.
این آمادگی وجود دارد که در ستاد با همکاری نزدیک پژوهشگاه و دانشگاه علوم قضایی،‌ و با حرکتی جهادی ضمن احصاء‌ نظام مسائل اقتصادی قوه، تقسیم کاری ملی در مراکز علمی و نخبگانی، و همزمان ارتقاء دانش مدیران و قضات موجود و تربیت نسل آتی مدیران قوه طراحی و اجرا شود.  
ماموریت:
  • ارتقاء گفتمان و عملکرد مبتنی بر کارآیی، بهره وری، حسابداری هزینه - فایده، سرمایه اجتماعی و انسانی، مدیریت هزینه و الگوی مصرف،‌ در همه دستگاهها و سازمانهای دستگاه قضا
  • رصد و پایش شاخصهای حیاتی اقتصادی سازمان و ساختار قوه قضاییه با همکاری معاونت راهبردی و پشتیبانی و مرکز آمار و فناوری اطلاعات
  • مدیریت دانش ضمنی و مصرّح اقتصاد دستگاه قضا،‌ و شکل گیری انباشت دانش تخصصی مورد نیاز مدیریت کارآمد و بهره ور قوه قضا ، و سرمایه انسانی متخصص با همکاری پژوهشگاه قوه قضاییه، دانشگاه علوم قضایی ، معاونت منابع انسانی و مراکز آموزشی قوه، و سایر نهادهای حوزوی و دانشگاهی کشور
  • شناسایی و حل گره های اقتصادی سازمان قوه با استفاده از نخبگان
  • راهبری اجرایی شدن جمیع مطالبات اقتصادی مقام معظم رهبری از دستگاههای ستادی و عملیاتی کشور
برنامه:
  • راهبری استقرار داشبورد بهره وری و مالیه قوه قضاییه
  • طراحی و اجرای برنامه خلق ارزش از جمیع ظرفیتها و منابع و سرمایه های اقتصادی عاطل در قوه
  • طراحی و ابلاغ و اجرای برنامه های عمل تحقق مطالبات اقتصادی مقام معظم رهبری در گستره دستگاه قضایی
  • تاسیس گروه علمی اقتصاد و مالیه قضایی در پژوهشگاه قوه قضاییه
  • دانش افزایی حرفه ای و عملی اقتصادی و مالی برای دانشجویان دانشگاه علوم قضایی، مدیران و کارکنان قوه
  • تصحیح رابطه دانشگاه با قوه قضاییه ؛ احصاء‌ مسائل و جلب مشارکت نخبگان دانشگاهی و اقتصادی

دوم) قوه قضاییه اقتصادی
مفروض اصلی بند دوم این است که
اولا،‌ کنشگری بایسته قوه در عرصه اقتصادی نیازمند یک تعریف و نظریه منسجم جامع از اقتصاد انقلاب اسلامی است که در ارکان و بخشهای قوه به گفتمانی عمومی مبدل شده باشد.
ثانیا،‌ احقاق حقوق عامه و خصوصی مردم،‌ تامین امنیت،‌ رفع دعاوی و حل و فصل اختلافات،‌صدور رای و مجازات مجرمان،‌ در همه عرصه های زندگی اجتماعی انسان،‌ مقوله ای "همگن" نیست. تاکنون اغلب فرض بر همگن بودن امور بوده است. جز در مواردی معدود مثل دادگاه خانواده و نظامیان،‌ روحانیت و مطبوعات و ... ،‌ در سایر حوزه ها همان دادگاه و همان قاضی و همان دادستانی که پرونده های جنایی مردم را رتق و فتق کرده بر پرونده های مالی و اقتصادی مردم نیز رسیدگی کرده است. هرچند اخیرا با شکل گیری مجتمع تخصصی ویژه رسیدگی به جرایم اقتصادی و برگزاری دادگاههای مبارزه با مفاسد اقتصادی در این زمینه اقداماتی شده است اما تداوم و تاثیرگذاری امر منوط به سازماندهی علمی و تخصصی و تمهید مقدمات و ملزومات امر است.
بلاشک یکی از ساحات زندگی مهم و روزمره مردم امور اقتصادی و مالی است و تامین اهداف قضایی کشور وماموریتهایی که از قوه قضاییه در این ساحت انتظار می رود و همچنین موفقیت مجتمع تخصصی و ویژه ،‌ ممکن و میسور نخواهد بود و نبوده مگر به حرکتی جهادی در موارد زیر:
  1. تاسیس محاکم تخصصی، دادرسی های تخصصی و تدوین قوانین تخصصی  بویژه درعرصه های اقتصادی، مالی و کسب و کارهای فضای مجازی و عرصه های نوظهور مانند پولهای رمزنگار
  2. تربیت قضات و وکلای تخصصی بویژه درعرصه های اقتصادی، مالی و کسب و کارهای فضای مجازی و عرصه های نوظهور
  1. احصاء و پیگیری حقوق عامه در عرصه اقتصادی و مالی و ارتقا، ماهیت کارکردی دادستان عمومی و نمایندگی مدعی العموم به نقش فعال (و نه منفعل) و مردم محور آن در عرصه اقتصادی و مالی.
مطالبه نوظهور بین نخبگان و بخشی از مردم در مطالبه و فراخوانی از مدعی العموم برای حفظ حقوق عامه و احقاق حقوق خود و کاهش آلام روزمره، فرصتی است که اگر پیشدستانه استفاده شود به سرمایه اجتماعی قوه بدل شده و اگر غفلت شود بر تخریب سرمایه اجتماعی قوه عمل خواهد کرد. مصادیق خاص جدید آن مثل ورود دادستان به مشکل کیفیت آسفالت یک آزادراه و مجبور کردن مسوولان به رعایت حقوق مردم، که هرچند جرقه ای در تاریک بود اما موجی از امیدواری و رضایت بین مردم داشت، ظرفیت نهفته این عرصه را نشان داد. آیا اگر یک بروکراسی غلط اداری با چاشنی فساد و رانت،‌ موجب شده باشد که یک پروژه تولیدی با ظرفیت هزار نفر اشتغال زایی بیش از سه سال متوقف و بلاتکلیف بماند،‌ آآاآیا زنان و فرزندان این هزار خانواده، از حق معیشت و اقتصاد خانواده محروم نشده اند؟! چه نهادی باید داد این مظلومان را بستاند؟ مسوول جرم و جنایت و بزهکاری و طلاق و دعاوی و ناامیدی و جلوه ناکارآمدی نظام و ... ناشی از مشکلات اقتصادی این هزار خانواده با چه کسی است؟
  1. خلاء های عرصه جرم انگاری بویژه درعرصه های نوظهور اقتصادی، مالی، سیاسی و فضای مجازی
یکی از خلاءهای جدی امروز کشور در مسیر جامعه پردازی این است که عناوین کلی مذکور در قوانین به طور مصداقی و با شاخصه های دقیق تفصیل داده شوند که چه چیزی جرم است و چه چیزی جرم نیست. یکی از دلایل اجرایی نشدن سیاستهای کلی ابلاغی، فقدان جرم انگاری متناسب آنها است. یکی از دلایل عدم امکان پیگیری و سوال از مسؤولیتهای مسوولان حین و بعد از دوره مسوولیت ، فقدان جرم انگاری است. مشکل حقوقهای نجومی همین بود که مطابق قانون تجارت بودند. نهایتا هم دیوان محاسبات همه را تبرئه کرد! عمده بستر فسادزا در کشور همین است که لابلای سطور قوانین و یا از ترکیب آنها ، ‌مساله عنوان مجرمانه نمی یابد. برخی از فسادهای بانکی گذشته جرم نبوده اند و قاضی با خرط القطاط حکم داده است. خسرو مه آفرید که اعدام شد از بخشی از نظام بانکی خط اعتباری گرفته بود و در بخشی دیگر از نظام بانکی تنزیل دین کرده بود و این کار او یک نوآوری در تامین مالی درسایه خلاءهای قانونی و جرم انگارانه ما بود! البته در این مسیر جرمهایی مثل رشوه مرتکب شده بود اما آنها در حد افساد فی الارض و اعدام نمی شدند. چرا در دنیا و در کشور ما بیشتر، مجرمان افراد باهوش هستند؟ چون اقتضای جرم این است که از جرم انگاران یک گام جلوتر حرکت کنند. در دنیا این قبیل از نوآوران را پس از اولین عمل که هنوز به آن عنوان جرم نمیتوان اطلاق کرد دستگیر و به استخدام در می آورند تا خلاء های قوانین را نشان دهد و ترکیبهای احتمالی مجرمانه از بندهای قوانین را پیش بینی کند. ما متاسفانه این قبیل نوآوران را اعدام می کنیم! انگیزه اصلی هکرهای رایانه ای از هک سسیتمهای دوائر دولتی و امنیتی این است که با به رخ کشیدن توانایی خود، دیده شده و آنها را استخدام کنند تا حفره های امنیتی برنامه های رایانه ای را زودتر از مجرمان نشان دهند.
همه می دانند که فساد اداری بد و ممنوع است. اما فساد اداری چیست؟ کدامیک از رفتارها و تعاملات مرسوم محیط اداری مصداق فساد اداری است؟ گاه چه بسا تجزیه و تک تک رفتارهایی جرم نباشد اما ترکیب آنها عنوان مجرمانه بیابد. جرم انگاری یکی از شاخه های مهم علوم انسانی است که متاسفانه در ایران بسیار کمرنگ است. تنها یک رساله دکتری در باب جرم انگاری اقتصادی در دانشگاههای کشور داریم! چرا؟ چون نهاد تقنین و نهاد قضا در کشور ما عملا متقاضی این حوزه و متوجه نیاز به آن نبوده است! در جنگ اقتصادی و در مقابله با ستون پنجم اقتصادی دشمن در داخل چگونه موفق شویم وقتی جرم انگاری اقتصادی و مالی نداریم؟ عدم طهارت اقتصادی، تا جرم انگاری نشود در حد حرف و توصیه باقی می ماند. ایکاش غفلت و یا نقض عملی فرامین، مطالبات و حکمهای اقتصادی امامین انقلاب جرم انگاری می شد!
  1. مقوله مدیریت دانش در قوه قضاییه
ساختن قوه منوط است به مدیریت دانش و مستند سازی جریانات فعلی و مدیریت دانش و مستندسازی تجارب گذشته انقلاب و قبل انقلاب و ایجاد یک حافظه سازمانی و تاریخی هویت ساز برای قوه و احتراز از تکرار اشتباهات و فراموشی تجارب مفید و موفقیتها و شکستها. تجارب قضایی اصناف و نقش آفرینان اصلی اقتصادی کشور و سینه مکنون دادگاهها و دادستانی ها از پرونده های اقتصادی کشور البته با رعایت مصالع و مقتضیات- باید بر روی نخبگان دانشگاهی و حوزوی گشوده شود. ایشان باید فراخوانده شوند تا ریشه ها و انگیزه ها شناخته شود،‌ الگوهای پیشگیرانه تعبیه گردد و خط مرزهای باید و نباید جرم انگاری گردد. برخی از مفاسد اقتصادی کشور ما،‌ گرته برداری از مفاسد اقتصادی دهه های گذشته غرب و تجارب آنهاست! منتها مجرمان زودتر از قوه قضاییه و نخبگان بر مساله واقف می شوند!
  1. تاکید بر مدیریت مقوله "بازخورد" در دستگاه قضا و استفاده از آن جهت شناسایی خلاء های قانونی، و مشارکت فعال با دولت و مجلس در تفاسیر مورد نیاز از قوانین اقتصادی و مالی، تنقیح قوانین ، بازنویسی و ارتقاء مستمر قوانین و .../ این امر نیازمند نهاد سازی جدی است.
دو علت موفقیت سازمانی و دیوانسالارانه غربیها، یکی حرکتهای انباشتی آنهاست. هر گامی مکمل و در تکمیل گام قبلی است و نه نافی اقدامات گذشته و آغازی نو. جاهایی که حرکت رضایتبخشی نداریم آنجایی است که ما همه اش در خانه اول مانده ایم! دومی، اجرای فرایند تصحیح خطا است. در هر نقطه‌ای که باشند شکاف خود را با وضع مطلوب کاهش می دهند. هر دوی این ها، مستلزم داشتن یک فرایند دقیق بازخورد گیری است. یکی از نقاط اتصال قوه با سایر قوا و بخشهای دولتی و غیردولتی خارج از قوه و همکاری با آنها ،‌ هم همین است.
  1. امروزه در عرصه امور اقتصادی و مالی،‌ مرزهای جغرافیای طبیعی بیش از پیش کمرنگتر و نرمتر شده است. در سالهای آینده و بر اساس تحولات فناورانه و فضای مجازی ، خروج از حاکمیت در عرصه های مختلف بویژه در اقتصاد شدت و رواج خواهد یافت. تاکید بر دیپلماسی قضایی و حضور فعال در مجامع حقوقی و قضایی کشورهای غیرمتعهد و نهادسازی در این زمینه برای مقابله فعال با نقشه های استکبار،‌ و حفظ حاکمیت و گستره و عمق حکمرانی کشور از ضروریات نظام است.
سالهاست نیازهای کشور در این زمینه بر زمین مانده و آینده شناسی ناظر بر کم رنگ شدن  مرزهای جغرافیایی و شکل گیری نهادهای فراملیتی و فرامرزی و چندملیتی اقتضای چنین راهبردی را دارد. فهرست مسائل  روزافزون سالهای اخیر از نافرمانی شبکه های مجازی خارجی تا متهمان گریخته به خارج و دادخواهی از ملت در برابر مستکبر خارجی در بحث تحریم و ...  مصادیقی از این موارد است. موارد مذکور در فصل نهم برنامه تحول قضایی خوب است اما نیل به مقاصد،‌ نیازمند نهاد سازی تخصصی اقتصادی است.
  1. باید کمک کرد تا گروه های علمی و نخبگانی مختلف ناظر بر مباحث وفق در کشور و در مراکز علمی قوه شکل گیرد. توسعه دانشگاه علوم قضایی و ارتقاء آن به دانشگاهی تربیت محور (دانشجو محور) و همزمان دانشگاه پژوهش محور (استاد و محقق محور) / راه اندازی رشته ها و عرصه های مهارتی جدید در دانشکده علوم قضایی / برخی تخصصهای لازم برای قوه قضائیه متاسفانه در دانشگاه های کشور وجود ندارند.  بطور مثال دانشکده های اقتصاد کشور نوعآ با مباحث تقنین اقتصادی، حقوق اقتصادی، آشنا نیستند، علاقه ای هم برای ورود به مسائل حقوقی و قضایی ندارند. شاید امکان گردش اطلاعات دستگاه قضا هم در کلاسهای درس انها متصور نباشد، لذا دانشکده ها یا گروه های اقتصاد، ‌بانکی، ‌فضای مجازی،‌و ... باید در دانشگاه علوم قضایی تاسیس شود.
ماموریت:
  • خلق نظریه واحد و منسجم اقتصادی جهت نیل به سیاستهای پیشگیرانه و کیفری موثر، بازدارنده و منسجم در ساختار متمرکز مبارزه با مفاسد و جرائم اقتصادی و مالی
  • تشکیل کارگروه های تخصصی و حرفه ای برای موضوع شناسی و مساله شناسی بایسته با هدف ارتقاء دستگاه فکری و ستادی قوه قضاییه، ‌پشتیبانی از محاکم تخصصی،‌ جلب مشارکت فعالان اقتصادی و ایجاد حس همدلی و حمایت از ایشان
  • تاکید بر لزوم ارتباط سازمان یافته قوه قضاییه با بدنه دانشگاهی و حوزوی بویژه با دانشکده های اقتصاد، مالی و مدیریت؛ و تصحیح رابطه قوه با دانشگاهیان و نخبگان و جلب مشارکت فکری و  علمی ایشان و نوعی تقسیم کار ملی برای دانشگاهیان و حوزویان در حل و تدبیر نظام مسائل این قوه
  • آتاکید بر نوآوریهای فقهی و اجتهادی بصورت سازمان یافته با کمک حوزه های علمیه ،‌ تمهید و ارائه نظام مسائل به حوزه ها، برگزاری کرسیهای بررسی و ارزیابی آراء‌ قضایی و قوانین در حوزه ها، تشکیل انجمنهای تخصصی علمی در حوزه،‌ احیاء نهادهای سنتی قدیمی در قالبهای نوین و امروزین مثل نظام عاقله و کفالت و ... در فقه شیعه
  • کمک به شکل گیری و تکامل محاکم تخصصی، دادرسی ها و دادسراهای تخصصی، دادرسی پیشگیرانه ، و تدوین قوانین تخصصی در عرصه های اقتصادی، مالی و کسب و کارهای فضای مجازی و عرصه های نوظهور مانند پولهای رمزنگار
  • کمک و پیگیری تربیت قضات،‌ حقوقدانان و وکلای تخصصی درعرصه های اقتصادی، مالی و کسب و کارهای فضای مجازی و عرصه های نوظهور
  • تقویت علمی و تخصصی فرایندها،‌ ساختار،‌ ضابطان،‌ رییس و شورای مجتمع تخصصی ویژه رسیدگی به جرائم اقتصادی
  • پشتیبانی تخصصی و حرفه ای از آراء مراجع قضایی و اقدامات ضابطان قضایی در عرصه اقتصادی در فرایند بازپرسی، دادرسی،‌ تحقیق و صدور حکم؛ ارتقاء توان و ظرفیت موضوع شناسی تخصصی
  • احصاء،‌ مستندسازی،‌ و انتقال مسائل اقتصادی و مالی به بدنه نخبگان،‌ تقسیم کار ملی در حوزه ها و دانشگاه ها، جلب مشارکت انجمنها و قطبهای علمی و حرفه ای،‌ و شکل گیری بدنه علمی و تخصصی از استادان و پژوهشگران مرتبط با مساله 
  • تغییر رویکرد قوه و دستگاه قضا و ضابطان قضایی از رویکرد پسینی منفعل به رویکرد پیشینی فعال
  • تعامل پیوسته و گسترده با قوه مجریه و قوه مقننه در حوزه های گسترده اقتصادی و مالی
  • تکمیل حلقات مفقوده و مغفول جرم انگاری اقتصادی و مالی
  • تقویت و بازسازی حوزه پیشگیری و پیشدستی قضایی در حوزه های عام و خاص اقتصادی با تزریق ادبیات علمی و تجربی دنیا
  • کمک به تنقیح و تفسیر بهتر قوانین،‌ یافتن قوانین معارض و متزاحم، و قوانین مغفول در عرصه های اقتصادی و مالی با مشارکت فعالان اقتصادی و با هدف تامین سیاستهای کلی نظام در عرصه اقتصاد
  • کمک به ارتقاء ‌سواد حقوقی و قضایی فعالان خرد و کلان اقتصادی و شهروندان در مالیه شخصی و خانوادگی
  • تدوین پیوستهای حقوقی- قضایی برای سیاستهای کلی نظام (موارد مرتبط با اقتصاد) با تاکید بر سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و خصوصی سازی

برنامه:
  • تزریق توان و ظرفیت تخصصی و حرفه ای اقتصادی و مالی در همه ارکان و عناصر تشکیلات قضایی و سازمانها تابعه‌ و محاکم؛ و تشکیل نهادهای تخصصی و حرفه ای با توجه به آینده تحولات اقتصادی و مالی دنیا، برنامه های دشمن و اقدامات مجرمانه حقوقی و کیفری در عرصه اقتصاد کشور
  • دانش افزایی حرفه ای و عملی اقتصادی و مالی برای دانشجویان دانشگاه علوم قضایی، مدیران و کارکنان تشکیلات قضایی و سازمانها تابعه‌، مجتمع ویژه و محاکم تخصصی
  • راهبری استقرار سامانه مردمی و حرفه ای عارضه یابی حقوقی-قضایی در عرصه های اقتصادی و مالی از بخشهای و بنگاههای خرد و کلان
  • طراحی، ابلاغ و اجرای پیوست  قضایی برای دستورات و مطالبات اقتصادی مقام معظم رهبری در گستره دستگاه قضایی
  • طراحی و اجرای چند کلان برنامه در موضوعات حیاتی (مانند احقاق حقوق عامه اقتصادی و مالی شهروندان ، پیشگیری در عرصه جرایم اقتصادی و مالی، حمایت حقوقی-قضایی از کسب و کارهای نوظهور و اقتصاد دانش بنیان و خدمات ارزش آفرین، و.....) با کمک معاونت ذیربط
  • طراحی و اجرای چند برنامه ضربتی جامع در موضوعات کلیدی و حیاتی (مانند شفافیت ، فضای کسب و کار ،‌ پولشویی،‌ رانت، و ....) با همکاری دستگاههای ذیربط
  • طراحی برنامه قوه در عرصه تجارت و مالیه بین الملل و دیپلماسی قضایی- اقتصادی با کمک معاونت ذیربط
  • طراحی و اجرای کلان برنامه تدبیر رسانه ای پرونده های اقتصادی و مبارزه با فساد با هدف افزایش سرمایه اجتماعی قوه، مقابله با عملیات روانی دشمن،‌ شکل گیری ادراک صحیح در بین آحاد مردم با کمک بخشهای ذیربط
  • تاسیس گروه علمی اقتصاد و مالی در پژوهشگاه قوه قضاییه/ دانشگاه علوم قضایی
  • تصحیح رابطه حوزه و دانشگاه با قوه قضاییه ؛ احصاء‌ مسائل و جلب مشارکت نخبگان حوزوی،‌ دانشگاهی و اقتصادی؛‌ تشکیل حلقات و مجامعی از متخصصان و استادان اقتصادی و مالی آشنا به موضوعات قضایی، با فراخوان، پایان نامه ها و رساله های ارشد و دکتری، اعطای فرصتهای مطالعاتی و بورسیه های علمی و پژوهشی، و جلب مشارکت نخبگان در رویدادهای نوآورانه و استارت آپ های موضوعی

سوم) قوه قضاییه به مثابه نهاد پیشران عدلیه و پیشرفت
دو مقوله فوق الذکر،‌بسیار مهم اند. اما مقوله سوم مهمتر است.  مفروض محور سوم، تاکید بر ماهیت کارکردی قوه قضاییه به مثابه مهمترین و اصلی ترین نهاد "عدالت و پیشرفت" کشور است. اینکه، قوه قضاییه فی الحال ۸۰ درصد مشغول و متمرکز بر محکمه داری و زندانبانی؛ و بیست درصد سایر امور است، و این باید معکوس شود.
 برخلاف تصور رایج در کشور، از نظر متخصصان توسعه در دنیای امروز، پیشران اساسی پیشرفت یک کشور، نهاد قضایی و  قوه قضاییه است تا قوه مجریه و یا مقننه! حقوقدانان، اقتصاددانان، جامعه شناسان و همه اهالی علوم انسانی روز دنیا،  نظام حقوقی و قانونی را مبنای کنشگری و هر گونه مهندسی اجتماعی می دانند. چند دهه است که در دنیا نظام سیاستگذاری و تمشیت عمومی کشورها تاکید بیشتری بر حوزه حقوق و قانون و قضا می کند تا حوزه اجرا و مدیریت دولتی.
اقتصاددانان معتقدند آغاز و تداوم پیشرفت و آنچه را که مایه تمایز کشوری مثل آلمان از بنگلادش می دانند، فرانهادهایی همچون مالکیت، و امنیت حقوقی و قضایی بوده است. فی المثل
  • مالکیت، بسته ای حقوقی مشتمل بر یازده حق است! انگلستان با قانونی به نام قانون پرچین ها و سپس قانون ضمیمه کردن زمینهای پیرامونی ، و نهایتا کانال کشی هایی که این رانتهای ایجاد شده قانونی را به تولید سوق داد،‌ انقلاب صنعتی خود را آغاز کرد. ‌‌‌‌‌پس انقلاب صنعتی با انقلاب حقوقی و قضایی آغاز شد. داستان آمریکا و آلمان هم همینطور است.
  • زمین هر اقتصادی برای رونق تولید در بستر تقنین تقسیم بهره های ناشی از مالکیت و منافع غیرحاصل از تلاش شکل می گیرد. زمین قانونی و قضایی کشور ما در این باب کویر است.
  • مقایسه قانون بازار سرمایه ایران با قانون بازار سرمایه در کشورهای موفق بخوبی نشان می دهد که چرا رونق تولید در کشور ما حاصل نمی شود
  • سیاست اول اقتصاد مقاومتی ، بنیان مقاوم سازی اقتصاد را بر سهم بری عادلانه عوامل تولید نهاده است. نظام حقوقی،‌ قضایی و قانونی ما نسبت به این مهم در چه وضعیتی است؟
مواردی از این قبیل که سازنده ساختارهای کلان کشور، ریل گذاری بنیادین اقتصاد و اجتماع، و مایه اصلی ریزش قانون اساسی به حاکمیت، بازار، بخش خصوصی و سبک زندگی مردم است، اگر از دولت آغاز شود بنیادین و ماندگار نیست، اگر از مجلس آغاز شود ضمانت اجرایی ندارد ، اما اگر با نیازسنجی مبتنی بر واقعیتهای روزانه مشکلات حقوقی و قضایی مردم، مطالبه فعال مدعی العموم، و دایره شمولیت دار حق و تکلیف عمومی و خصوصی، کلید زده شود؛ و محور همکاری سه قوه و لکوموتیو آنها قوه قضائیه باشد می توان به تکرار تجربه موفق کشورهای موفق امیدوار بود‌ .
ماموریت:
  • ایفای نقش فعال در تصمیم سازی ها و سیاستگذاریهای کلان اقتصادی کشور در سایر قوا و دستگاههای اجرایی کشور
  • پر کردن خلاء حضور نهادهای انتصابی در کنار نهادهای انتخابی نظام برای افزایش عمق حکمرانی مقام معظم رهبری در عرصه اقتصادی کشور
  • رصد و پایش زمینه ها و ترتیبات نهادی و ساختاری حقوقی و قضایی اقتصاد کشور در لایه های خرد،‌منطقه ای، بخشی و کلان آن (شامل مالکیت، انفاذ قراردادی،‌ امنیت اقتصادی،
  • جایابی صحیح دستگاه قضا در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به مثابه مهمترین نهاد عدالت و پیشرفت
  • تغییر کارکرد و هویت قوه قضاییه از نقش منفعل و خنثی در امر قانونگذاری به نقش فعال و تصمیم ساز
  • تزریق نظریه و برنامه تحول در سازمان بازرسی از حیث ایفای نقش موثر و مکمل در اقتصاد کشور
  • احیای ظرفیتهای عاطل قوه در عرصه تصمیم سازی و تاثیرگذاری (مانند شوراها،‌ حقوقدانان شورای نگهبان،..)


برنامه:
  • تشکیل شورای اقتصاد قوه قضاییه، متشکل از اقتصاددانان و متخصصان برجسته، مسوولان ذیربط اقتصادی قوه، و حسب مورد برخی اشخاص حقیقی و حقوقی اقتصادی خارج از قوه
  • تشکیل دبیرخانه اقتصادی جلسه هماهنگی سران قوا و تغییر نقش منفعل قوه به فعال در آن جلسه
  • مبارزه با جریان لابی و شبکه فساد در قانونی کردن جرم و بزه اقتصادی با درج تفاسیر کیفر گریز از قوانین در آیین نامه ها و مقررات ابلاغی
  • حضور فعال در شوراها و مراکز تصمیم ساز و سیاستگذار اقتصادی کشور (مانند شورای بورس اوراق بهادار، هیئت نظارت برابر امر قرعه کشی بانک‌ها، شورای عالی رقابت، شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴، شورایعالی کار،‌ شورای پول و اعتبار و ...)
  • تعامل و همکاری وثیق و همدلانه تخصصی با مراکز تصمیم گیر، تقنینی و اجرایی اقتصادی کشور
  • تعامل و ارتباط با فعالان اقتصادی در بخشهای دولتی، عمومی، خصوصی، تعاونی، بخش سوم،‌ و نهادهای مردمی
ساختار پیشنهادی
حسب گستره ماموریتی و کارکردی که در سطور فوق ارائه شد،‌ هرگونه تحول بنیادین در کارکرد و حوزه اقتصادی دستگاه قضا ولو در بلند مدت، نیازمند مدیریتی منسجم، متمرکز، علمی،‌ حاضر در لایه ها و عناصر شبکه فعالان و بازیگران اقتصادی و مجری منویات مقام معظم رهبری دام ظله در مجموعه اسناد بالادستی و منویاتی است که به معماری نوین اقتصادی از سوی معظم له اشعار دارد.
ازاینرو هرگونه ساختار پیشنهادی باید شامل مختصات و ظرفیتهای زیر باشد:
  • امکان تعامل ستادی و راهبرانه و تاثیرگذار با بدنه صف و عملیاتی دستگاه قضا،‌ سازمانها و تشکیلات وابسته و محاکم قضایی
  • امکان همکاری با معاونتهای مختلف ستاد قوه قضاییه در فعالیتهای همپوشان و مشترک
  • امکان دریافت گزارش و اطلاعات و مستندات مرتبط با حوزه فعالیت و کنشگری دستگاه قضا در عرصه اقتصاد
  • امکان تعامل سازنده و اثرگذار با دستگاههای مختلف قوه مجریه و قوه مقننه و دریافت گزارش و مستندات مرتبط با حوزه فعالیت و کنشگری آنها در عرصه اقتصاد
  • امکان همکاری راهبرانه با ضابطان قضایی دستگاههای مختلف
  • امکان تعامل با نخبگان و استادان و پژوهشگران حوزه و دانشگاه و فعالان عرصه کسب و کار
از اینرو و با توجه به لزوم برخورداری از جایگاه ستادی و خط امضا و حضور موثر در صف و تزریق یک صدا و نظریه واحد اقتصادی در مجموعه دستگاه قضا و راهبری امر تحول، بنظر می رسد از بین گونه های مختلف و متنوع ساختاری از جمله ستاد تحول اقتصادی، دبیرخانه تحول اقتصادی، دفتر ویژه رییس قوه،‌ دستیاری ویژه رییس قوه،‌ اداره کل، مرکز، مشاورت و .... هیچیک واجد جامعیت و قابلیت "معاونت اقتصادی" نیستند. بویژه آنکه در حال حاضر ریاست قوه در همه زمینه ها واجد معاونت است جز در حوزه اقتصاد.
 



CAPTCHA
دفعات مشاهده: 333 بار   |   دفعات چاپ: 83 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 0 بار   |   0 نظر