| تاریخ ارسال: 1402/2/16 |
به همت انجمن علمی دانشجویی علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان و با همکاری انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق علیه السلام و همکاری سایر انجمن های علمی دانشجویی سراسر کشور، «اولین همایش سراسری نظریه‌های نوین پیرامون علوم قرآن و حدیث» در تاریخ ۱۸ فروردین ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۲۱:۳۰ لغایت ۲۲:۳۰ با حضور دکتر محمود کریمی مدیر و عضو هیات علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق علیه السلام و در تاریخ ۲۰ فروردین ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۲۱:۳۰ لغایت ۲۲:۳۰ با حضور دکتر مرتضی سلمان‌نژاد عضو هیات هلمی دانشگاه امام صادق علیه السلام و به همراه سایر اساتید برجسته علوم قرآن و حدیث از سراسر کشور به صورت برخط برگزار گردید.دکتر کریمی در ابتدا به اهمیت پرداختن به موضوع علوم اجتماعی و انسانی پرداختند و گفتند: علوم انسانی هر مکتبی مبتنی بر یک جهان بینی هست.
سپس به مقایسه بین جهان بینی غربی و اسلامی اشاره کرده و گفتند: علوم انسانی متعارف مبتنی بر یک نگاه مادی به انسان و جهان هست در حالی که نگاه علوم انسانی قرآن بنیان مبتنی بر نگاه فرا مادی است؛ یعنی دنیا و آخرت را با هم مورد توجه قرار می‌دهد و به انسان تنها نگاه مادی ندارد.
اما اگر بخواهیم علوم انسانی را تعریف کنیم می‌گوییم دانش‌هایی را که کنش‌ها و رفتار‌های انسانی را توصیف، تبیین و پیش‌بینی می‌کنند؛ به عبارت دیگر علومی هستند که کنش‌های انسانی را تقویت یا اصلاح می‌کنند. امّا علوم انسانی-اسلامی یعنی مبانی، روش‌ها و اهداف علوم با مبانی و روش‌های اسلامی سازگار باشد. هدف گذاری علوم انسانی-اسلامی در چارچوب‌های اسلام پیش می‌رود برای شاهد خداوند متعال میفرماید: وَاللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیْئًا و خدا شما را از بطن مادران بیرون آورد در حالی که هیچ نمی‌دانستید. وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَهَ ۙ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ و به شما گوش و چشم و قلب اعطا کرد تا مگر (دانا شوید و) شکر (این نعمتها) به جای آرید.
چون شما چیزی نمی‌دانستید خداوند متعال زمینه دانش را برای شما ایجاد نمود تا از لَا تَعْلَمُونَ بودن خارج شوید. در اینجا مقصود، علم اکتسابی است نه آن علمی که فطری است و همه انسان‌ها آن را دارند.علم فطری همان علمی است که انسان‌ها بوسیله آن خوبی‌ها و بدی‌ها را با آن تشخیص می‌دهند (فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا) اما اون علمی که ما می‌گوییم علم اکتسابی است و از طریق چشم، گوش، عقل و دل کسب می‌شود؛ در ادمه آیه آمده (لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ) باشد که شما شکر گزاری کنید؛ یعنی به هر علم و روشی که توسط گوش، چشم و عقل به دست می آورید در مسیر صحیح آن استفاده کنید.
دکتر کریمی در ادامه به آسیب های علوم انسانی متعارف پرداختد و گفتند: دلیل اینکه ما باید به علوم اسلامی مراجعه کنیم این است که علوم متعارف خوشبختی را تنها در بازه دنیا می‌دانند در حالی که انسان یک موجود جاودان هست و آسیب دیگر آن است که آن علم با مسائل و نیاز های دینی و بومی جامعه ما متناسب نیست؛ به همین منظور مسائل جامعه اسلامیِ ما باید حتماً با مبانی و علوم انسانی-اسلامی حل شوند.
دکتر کریمی در ادامه نام چند دانشگاه و موسسه که در این زمینه کار می‌کنند را ذکر کردند:
۱. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
۲. موسسه پژوهشی امام خمینی(ره)
۳. دانشگاه باقر العلوم(ع)
۴. دانشگاه امام صادق(ع)
۵. فرهنگستان علوم اسلامی
۶. موسسه اسرا
امّا تفاوت های این مراکز:
البته تفاوت‌هایی هم داشته اند مثلاً پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیشتر به پژوهش بیشتر از آموزش اهتمام دارند و نکته دیگر آن است که به روش های علوم انسانی اسلامی نیز توجه ویژه ای دارند و محتوا تولید می‌کنند.
موسسه امام خمینی(ره)، اهتمام ویژه ای به آموزش دارند و در مقایسه با پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به پژوهش کمتر می‌پردازند و محتوای آموزشی نیز تولید می‌کنند.
دانشگاه باقر العلوم(ع) به فلسفه توجه زیادی دارند و به نقش ویژه عقل در علوم اسلامی می‌پردازند.
موسسه اسرا با مدیریت آیت الله جوادی آملی است که در کنار مباحث فلسفه به علوم انسانی-اسلامی پرداخته اند و وجه تمایز دیگاه ایشان با بقیه مراکز قبلی این است که ایشان معتقدند هرچه در دنیا واقعاً علم باشد حتماً دینی محسوب می‌شود.
برای اثبات این مطلب می‌شود گفت: چون قول و فعل رسول خدا (ص) بر اساس علم صورت می‌گیرد؛ پس علم خداوند متعال هم زمانی که در جهان به فعلیت می‌رسد علم دینی محسوب می‌شود.
امّا در غرب گفته می‌شود ما از طبیعت این علوم را دریافت می‌کنیم؛ ولی ما در جهان بینی دینی آن را از طبیعت نمی‌دانیم؛ آن را از جهان خلقت می‌دانیم و سپس با آن به خالق می‌رسیم و بعد از آن حکمت و هدف آفرینش پیش می آید و معادی بوجود می‌آید و اگر بدون مبدأ و معاد علمی را در نظر بگیریم؛ علم بی روحی می‌شود؛ به تعبیر دیگر آن علم علم مرده ای می‌شود.
استفاده حداکثری از قرآن کریم و عقل از دیگر روش های آیت الله جوادی آملی است؛ ایشان معتقدند که باید تفسیر قرآن کریم به گونه ای باشد که بتوان با آن مسائل علمی و اجتماعی امروزِ جامعه را حل کرد.
دکتر کریمی در آخر به مبانی انسان شناختی علوم انسانی-اسلامی اشاره کردند و گفتند:
۱. خلیفه الله بودن انسان(إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً)
۲. کرامت انسانی(وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ)
۳. جاودانگی انسان
۴. معرفت گرا بودن انسان
۵. مسخر بودن جهان برای انسان به اذن خدا
مطالب مشابه
دفعات مشاهده: 801 بار |
دفعات چاپ: 303 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر