تاریخ برگزاری همایش:      ۲۹/۰۳/۱۴۰۴   -     شماره تماس ضروری:  ۰۹۱۲۴۹۴۷۴۲۶ - ۸۸۰۸۱۴۰۴
۱. بیان اهداف و ضرورت برگزاری همایش ملی:

رقابت اساس فعالیت صحیح اقتصاد و صنعت بوده و برای پویایی اقتصاد امری حیاتی است. در یک بازار رقابتی، انواع کارایی اعم از تخصیصی، تولیدی و همچنین کارایی پویایی وجود دارد. رقابت علاوه بر تأمین دستاوردهای عظیم اقتصادی ازجمله توسعه اقتصادی، افزایش کارایی، کاهش هزینه‌های تولید و توسعه مشارکت بخش خصوصی، به افزایش تنوع، آزادی انتخاب، افزایش اشتغال و رفاه مصرف‌کنندگان نیز ختم می‌شود. همچون سایر صنایع، درجه رقابت در بخش مالی به جهت کارایی تولید خدمات مالی، کیفیت محصولات مالی و درجه نوآوری در این بخش نیز موضوع بااهمیتی است.
پیامدهای داشتن نظام بانکی رقابتی، رشد و توسعه اقتصادی کشور به‌واسطه تخصیص بهینه منابع و جذب بیشتر سپرده‌گذاران و متقاضیان تسهیلات خواهد بود. تحت چنین شرایطی، بانک‌ها به‌منظور کسب سود بیشتر تلاش خواهند نمود که آثار آن در دو بازار سپرده و تسهیلات قابل‌مشاهده خواهد بود. در مقابل، عدم وجود چنین شرایطی که در آن درجات بالایی از انحصار در رقابت وجود دارد، منجر به کاهش کارایی نظام مالی و عدم تخصیص بهینه منابع مالی به بخش‌های مختلف اقتصاد می‌گردد. درمجموع،رقابت بین بانک‌ها در اقتصاد هر کشوری جایگاه بااهمیتی دارد زیرا باعث می‌شود تا بازار پول بهینه شود. به‌علاوه، منجر به کاهش هزینه‌های تأمین مالی شده و درنهایت فرآیندهای تأمین مالی برای سایر بنگاه‌ها را تسهیل می‌نماید. از آنجاییکه بانکها از اجزای مهم هر نظام مالی محسوب شده و به‌خصوص در کشورهایی که دارای نظام اقتصادی بانک پایه می‌باشند، عامل مهم اقتصادی به حساب می‌آیند، هر نوع عدم کارایی در آنها به‌طور حتم در اقتصاد نیز احساس می‌شود. در سال‌های اخیر، بانک‌ها عملاً تحت تأثیر پیشرفت‌های متعدد بازار قرارگرفته‌اند، مقررات زدایی، آزادسازی، جهانی‌شدن و نوآوری‌های مختلف، هر یک از این تحولات شرایط رقابتی بانک‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همان‌طور که قدرت بازاری بانک‌ها بر سودآوری آن‌ها نقش دارد، رفتار رقابتی نیز بر صحت و ثبات آنها نیز تأثیر دارد. فعالان بازار یعنی بنگاه‌ها و شرکت‌ها تلاش می‌کنند سـهم بازار بیشتری را تصاحب کننـد و از مزایـای انحصـار برخـوردار باشند. البته تسلط بر بازار به دلیل کـارایی برتـر بـا تعـالیم علـم اقتصاد مباینتی ندارد اما اگر انحصار و تسلط به دلیـل رفتارهـای غیررقابتی حاصل شده باشد موردقبول اقتصـاددانان نخواهـد بــود. بنابراین آنچه حائز اهمیت است اجرای رقابت صحیح در نظام بانکی است که موجبات رشد و توسعه اقتصادی و بالتبع رفاه اجتماعی را فراهم می‌آورد. وجود رفتار غیررقابتی که منجر به عدم کارایی یا عدم موفقیت در بازار بانکی می‌شود، می‌تواند هزینه‌های سنگینی را بر اقتصاد تحمیل نماید(میرزائی و موره،۲۰۱۴). طبق نظریه ای که وجود دارد، رقابت شدید و نامحدود ممکن است بهترین عامل مؤثر بر بخش مالی نباشد. آنچه از اهمیت زیاد برخوردار است وجود فضای رقابتی مؤثر می‌باشدکه در ادبیات از آن به وضعیت مطلوب یک بازار یا صنعت یاد شده است.
بررسی ادبیات نظری و تجربی نشان می دهد که علی رغم اهمیت رقابت موثر به خصوص در سیستم بانکی، تحقیقات بسیار کمی پیرامون وضعیت مطلوب رقابت انجام شده است و اکثر تحقیقات حوزه رقابت در سه دسته ندازه‌گیری رقابت با استفاده از شاخص‌های ساختاری و غیرساختاری(شافر و دیسالوو  (۱۹۹۴)، المحرمی و همکاران  (۲۰۰۶) و لئوری  (۲۰۱۴))، اثرات رقابت در نظام بانکی همچون ثبات، سودآوری و کارایی و سایر موارد(آلبایتی و همکاران  (۲۰۱۹)، کلارک و همکاران  (۲۰۱۸)، تان  (۲۰۱۶) و بوت و اسکمیتز  (۲۰۰۵)) و عوامل اثرگذار بر رقابت همچون ریسک، کارایی، قوانین و مقررات و تمرکز و سایر موارد(تان و فلوروس  (۲۰۱۷)، کارلتی  (۲۰۰۷) و حساین خانی و همکاران  (۲۰۱۷)) طبقه بندی میشود.
بررسی‌ تاریخ اقتصادی کشور نشان می‌دهد که همواره دولت در عرصه بانکداری حضوری فعال و وسیع  داشته است. به‌عبارت‌دیگر، دولت از نظام بانکی به‌عنوان صندوق‌دار و خزانه خود استفاده کرده و بخش عظیمی از نیازهای خود را به‌طور مستقیم از طریق نظام بانکی تامین نموده است. دولت با اقداماتی چون تسهیلات تکلیفی، نرخ ترجیحی سود، عدم صدور مجوز برای بخش غیردولتی و همچنین تعیین سقف‌های اعتباری، موجبات کاهش رقابت در بازار بانکی را فراهم نمود و بدین ترتیب انحصار فعالیت در این حوزه را در اختیار خود گرفت. این امر همچون مانعی برای پیشرفت بانک‌ها و داشتن انگیزه برای نوآوری و ابتکار در ارائه خدمات بود. در پی این موضوع، در قانون برنامه سوم توسعه، ماده ۹۸، موضوع ایجاد بانک‌های خصوصی و مؤسسات اعتباری غیربانکی را به‌منظور بهبود فضای رقابت بانکی موردتوجه قرارداد. همچنین در برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه نیز علاوه بر فراهم آوردن زمینه رقابت برای بانکها، افزایش رقابت و کارایی بانکی را نیز مدنظر داشته است. همچنین بانک مرکزی نیز با وضع دستورالعملها و درنظر گرفتن جرایم برای بانکها، اقداماتی در جهت پیشگیری و از بین بردن فضای رقابتی غیرموثر و نامطلوب انجام داده است. با وجود تمهیداتی که در جهت افزایش و سالم سازی رقابت در فضای سیستم بانکی کشور انجام شده است متاسفانه شاهد رقابت بانکها در فضای نامطلوب و غیرموثر بازار بانکی می باشیم. از جمله مصادیق رقابت منفی آنها میتوان به اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی، تخطی از مقررات احتیاطی وضع شده توسط شورای پول و اعتبار همچون تسهیلات و تعهدات کلان، تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط، حدود سرمایه گذاریها، پذیرش سپرده با نرخ سود بالاتر از نرخ های ابلاغی و تسهیلات بدون بررسی(عدم رعایت بهداشت پرونده‌های اعتباری) اشاره کرد. از جمله تبعات چنین فضای رقابتی میتوان به تحمیل هزینه های بالا به بانکها و ریسک نقدینگی بالاتر اشاره نمود.
به طور خاص، رقابت بانکها بر سر جذب سپرده به واسطه نرخ سود بالاتر منجر به تعلیق بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در بخش واقعی اقتصاد، کاهش توان تسهیلات دهی بانک‌ها و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ریسکی با اعطای تسهیلات به متقاضیان غیر معتبر و پر ریسک خواهد شد. از طرفی ادامه چنین شرایطی در بلندمدت به دلیل افزایش هزینه‌های بانک منجر به آشــکار شدن زیان نهفته در ترازنامه بانکها شده و آنها را در اجرای کارکردهایشان با مشکل مواجه خواهد نمود، از طرفی هجوم بانکی اتفاق خواهد افتاد و بانک مرکزی مجبور به تزریق زیاد نقدینگی با هدف کمک به فعال نگه‌داشتن بانک‌ها می‌شود. افزایش پایه پولی، دستاورد پایین آوردن نرخ تورم را از بین می‌برد و توقف کارکردهای بانکها تنگنای مالی را بسیار شدید می‌کند.
بنابراین با توجه به کمبود ادبیات نظری و تجربی در حوزه وضعیت مطلوب رقابت در سیستم بانکی و بادرنظرگرفتن موضوع روز سیستم بانکی(وضعیت نامطلوب رقابت)، برگزاری همایش باهدف دستیابی به اقدامات عملیاتی لازم جهت رفع فضای رقابتی نامطلوب در سیستم بانکی کشور لازم الاجرا می باشد.

۲. بیان محورهای اصلی و تخصصی همایش ملی:
۱.ضرورت اصلاح وضعیت رقابت در شبکه بانکی
۲.تحلیل و شناسایی وضعیت رقابت در شبکه بانکی
۳.عوامل تاثیرگذار بر رقابت مطلوب در شبکه بانکی
۴.ارتباط بین ساختار بازار بانکی و رقابت در شبکه بانکی
۵. تحلیل و مدیریت ریسک نقدینگی در شبکه بانکی
۶.بررسی و تحلیل قوانین ومقررات مرتبط با وضعیت رقابت در شبکه بانکی
۷.تحلیل و ارزیابی عملکرد دولت در بهبود وضعیت رقابت
۸. تحلیل و ارزیابی عملکرد بانک مرکزی در بهبود وضعیت رقابت
۹.چالش‌های دستیابی به رقابت مطلوب
۱۰.اقدامات بانکها در دستیابی به رقابت مطلوب

دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد با همکاری گروه تحلیلی پتروپال برگزار می کند:


هم اندیشی ملی
 بررسی چالش های صنعت پتروشیمی و راهکارهای برون رفت از آن


زمان: دی ماه ۱۴۰۰


مکان: دانشگاه امام صادق علیه السلام