الف) پیشینه دانشکده
دانشکده «معارف اسلامی و حقوق» به عنوان چهارمین دانشکده دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در سال ۱۳۶۹ با هدف تربیت دانشجویانی که علاوه بر تسلط بر دانش حقوق، توانایی تجزیه و تحلیل مسائل حقوقی بر اساس منابع اصیل این رشته از جمله منابع ارزشمند فقه و معارف اسلامی را داشته و در عمل نیز قادر به پیاده کردن دانش خود باشند، پدید آمده است.
اولین ریاست دانشکده را جناب آقای دکتر حمید بهرامی احمدی برعهده داشتند. پس از ایشان در سال ۱۳۷۶ جناب آقای دکتر محمدجواد صفار به ریاست دانشکده منصوب شدند. از سال ۱۳۷۸ تا سال ۱۳۸۳ جناب آقای دکتر علی‌حسین مصلحی عراقی عهده‌دار این سمت بودند. پس از ایشان در سال ۱۳۹۲ جناب آقای دکتر محسن اسماعیلی به عنوان رئیس دانشکده منصوب شدند. از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۰ جناب آقای دکتر علی غلامی این سمت را برعهده گرفتند. از ابتدای سال ۱۴۰۰ جناب آقای دکتر سلمان عمرانی به عنوان ششمین رئیس دانشکده از سوی ریاست محترم دانشگاه منصوب شدند و هم‌اکنون عهده‌دار این سمت هستند.
ب) موضوع رشته
حقوق در اصطلاح مجموعه قواعد و مقرراتی است که به مطالعه مبانی و ساز و کارهای برقراری نظم و تنظیم روابط اجتماعی در جامعه می‌پردازد. بنابراین موضوع این علم عبارت است از:
۱- تنظیم روابط افراد جامعه با یکدیگر؛
۲- تنظیم روابط افراد جامعه با دولت حاکم؛
۳- چگونگی رابطه دولت حاکم بر یک کشور و جامعه با دولت‌ها و جوامع دیگر.
مسائل علم حقوق ناظر به ارائه راهکار برای استیفای حقوق و الزام به تکالیف است؛ این‌که چگونه می‌توان قوانینی وضع کرد تا اشخاص ذی‌حق یا ذی‌تکلیف شوند؛ علاوه بر این تنظیم چگونگی رابطه شهروندان با دولت و مشخص شدن تکالیف دولت نسبت به مردم جامعه و همچنین چگونگی روابط میان دولت‌ها در عرصه بین‌الملل از جمله مسائل مطروحه در علم حقوق است.
ج) معنای تلفیق معارف اسلامی با حقوق
ناگفته پیداست که مقررات و قوانین هر کشوری بر اساس مبانی و اصول آن کشور نوشته می‌شود. در کشور ما که دین و مذهب رسمی آن اسلام و تشیع است، اصلی‌ترین منبع برای وضع قوانین منابع دینی و فقهی است؛ به این معنا که در وضع قوانین از قرآن کریم، سنت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل بیت علیهم‌السلام و سیره عقلاء (فقها) استفاده می‌شود.
از آن‌جا که اصلی‌ترین هدف دانشگاه امام صادق علیه‌السلام عبارت است از پرورش نیروهای متخصص و متعهد که به تولید علوم انسانی-اسلامی بپردازند، لذا دانشجویان در دوره تحصیلی خود علاوه بر دروس مصوب این رشته، برای آشنایی با مبانی اسلامی به مطالعه دروسی همچون فقه، اصول‌فقه و معارف اسلامی خواهند پرداخت تا بتوانند با استفاده از آموخته‌های قرآنی، حدیثی و فقهی خود و با تبیین قوانین و مقررات علاوه بر رفع نیازهای جامعه، به بهترین شیوه بایستگی‌ها و شایستگی‌های مورد مطالبه دین مبین اسلام برای اداره جامعه اسلامی را به نمایش گذاشته و معارف اسلامی را با مباحث حقوقی تلفیق کنند.
د) دروس، گرایش‌ها و مقاطع تحصیلی
دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در دو دوره «کارشناسی ارشد پیوسته» و «دکتری تخصصی» دانشجو می‌پذیرد.
د-۱) دوره کارشناسی ارشد پیوسته:
دوره تحصیلی در رشته «معارف اسلامی و حقوق» به صورت کارشناسی ارشد پیوسته است که مجموعاً دارای ۲۳۲ واحد درسی بوده و به‌طور معمول ۷ سال به طول می‌انجامد؛ ۵ سال آن در مقطع کارشناسی (۲۰۰ واحد) و حدود ۲ سال آن در مقطع کارشناسی ارشد (۳۲ واحد) است.
چینش واحدهای دوره به گونه‌ای است که دانشجویان این دانشکده، علاوه بر فراگیری کلیه واحدهای درسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای رشته حقوق همچون سایر دانشجویان دانشگاه‌های کشور، با توجه به رویکرد تلفیقی رشته‌های دانشگاه امام صادقعلیه السلام حدود ۶۰ واحد دروس با ماهیت معارف اسلامی و با رویکرد حقوقی (فقه، اصول فقه، دوره مطالعاتی آثار استاد شهید مطهری رحِمه الله، تفسیر قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان، و...) و همچنین زبان عربی و انگلیسی را در طول تحصیل می‌گذرانند.
از جمله دروس تخصصی این رشته می‌توان به حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق اساسی، حقوق جزای عمومی، حقوق جزای اختصاصی، حقوق بین‌الملل عمومی و خصوصی، حقوق اداری، حقوق کار، جرم‌شناسی، آیین دادرسی مدنی، آیین دادرسی کیفری و... اشاره کرد.
دانشجویان رشته معارف اسلامی و حقوق در مقطع کارشناسی ارشد گرایش‌های تخصصی خود را از بین چهار گرایش اصلی انتخاب می‌کنند:
۱- گرایش حقوق کیفری و جرم‌شناسی: هدف از این گرایش عبارت است از بررسی و وضع قوانین حاکم بر کنترل افعالی در جامعه که منجر به تهدید ارزش‌ها می‌گردد. بررسی مفهوم عام جرم و چرایی و مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده آن، مجرم، مسئولیت کیفری و مجازات، بررسی جرائم علیه اشخاص، اموال و امنیت ملی از جمله مباحث مطرح در این گرایش می‌باشد. ضمن این‌که مبانی فلسفی جرم و مجازات نیز مورد توجه خواهد بود. این گرایش اصلی، دارای سه گرایش فرعی است که دانشجویان یکی از آن‌ها را انتخاب می‌نمایند: حقوق کیفری، جرم‌شناسی، فلسفه حقوق کیفری.
۲- گرایش حقوق خصوصی: دانشجویان در این گرایش با دروسی آشنا می‌شوند که هدف از آن بررسی قوانین و قواعد حاکم بر رفتار و تعامل افراد جامعه با یکدیگر می‌باشد. از جمله دروس مطالعاتی این گرایش می‌توان به حقوق مدنی، حقوق تجارت، آیین دادرسی مدنی و حقوق بین‌الملل خصوصی و... اشاره نمود. این گرایش اصلی، دارای پنج گرایش فرعی است که دانشجویان یکی از آن‌ها را انتخاب می‌نمایند: حقوق مدنی و تجارت، حقوق تجارت الکترونیک، حقوق خانواده، حقوق نفت و گاز، حقوق اقتصادی.
۳- گرایش حقوق عمومی: در این گرایش دانشجویان به مطالعه و تحلیل قوانین و مقرراتی می‌پردازند که ناظر به کارکرد و کارویژه دولت و سازمان‌های آن با یکدیگر و با شهروندان می‌باشد. از جمله دروس این گرایش می‌توان به حقوق اساسی، حقوق اداری، حقوق کار، حقوق مالی، حقوق بین الملل عمومی و... اشاره کرد. این گرایش اصلی، دارای سه گرایش فرعی است که دانشجویان یکی از آن‌ها را انتخاب می‌نمایند: حقوق اساسی و اداری، مطالعات قانون‌گذاری، حقوق بشر.
۴- گرایش حقوق بین‌الملل: دانشجویان در این گرایش با قواعد و مقررات حاکم بر روابط بین دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و روش‌های حل و فصل اختلافات بین‌المللی آشنا می‌شوند. از جمله دروس این گرایش می‌توان به حقوق بین‌الملل عمومی، حقوق سازمان‌های بین‌المللی، حقوق معاهدات، داوری بین‌المللی و... اشاره نمود. این گرایش اصلی، دارای سه گرایش فرعی است که دانشجویان یکی از آن‌ها را انتخاب می‌نمایند: حقوق بین‌الملل عمومی، حقوق هسته‌ای، حقوق محیط‌زیست.
د-۲) دوره دکتری تخصصی:
دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه السلام در مقطع دکترای تخصصی دارای سه گرایش است که در هر گرایش ۴۲ واحد درسی (۲۴ واحد آموزشی و ۱۸ واحد رساله دکتری) اخذ می‌شود:
۱- گرایش حقوق کیفری و جرم‌شناسی
۲- گرایش حقوق خصوصی
۳- گرایش حقوق عمومی
لازم به ذکر است که دوره دکتری تخصصی به صورت ناپیوسته بوده و برای ورود به این مقطع، از داوطلبان به صورت کنکور کتبی سراسری و مصاحبه علمی شفاهی، آزمون به عمل می‌آید.
هـ) کارکردها و توانمندسازی‌های رشته
دانش‌آموختگان رشته معارف اسلامی و حقوق در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام با آموزش‌هایی که در دوران تحصیل می‌بینند، ضمن کسب توانایی در درک و تحلیل مسائل حقوقی و واکنش و مشارکت فعالانه در عرصه‌های نظری و عملی در سطوح ملی و جهانی، توانایی لازم جهت تحلیل عالمانه و پیشنهاد راه حل برای مسائل جاری داخلی و بین‌المللی بر اساس موازین اسلامی و همچنین بهره‌برداری تخصصی از منابع اصیل اسلامی و علوم اسلامی مختلف (قرآن کریم، تفسیر قرآن، سنت و حدیث معصومان علیهم‌السلام، علوم حدیث، فقه و اصول فقه، تاریخ و سیره معصومان علیهم‌السلام، آثار و آراء اندیشمندان مسلمان در دوره‌های گذشته و معاصر و...) را کسب می‌کنند.
دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند بر اساس علایق و توانمندی‌های خود در هر یک زمینه‌های ذیل به نقش‌آفرینی بپردازند:
- نظریه‌پردازی و تولید دانش در حوزه علم حقوق بر پایه تعالیم اسلام به عنوان مرجع علمی.
- پژوهش و تدریس در شاخه‌های مختلف علم حقوق متناسب با نیازهای علمی- آموزشی نظام جمهوری اسلامی.
- تصدی کلیه مناصب حقوقی دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی.
- تصدی منصب قضا در محاکم دادگستری.
- فعالیت در سایر مشاغل حقوقی و قضایی همچون وکالت و مشاوره حقوقی.
.jpg)
.jpg)
