دستورالعمل سلامت و اخلاق پژوهش دانشگاه امام صادق (ع)
مقدمه:
تولید علم، تربیت نیروی انسانی، و الگوی دانشگاهی برای موسسات آموزشی قرار گرفتن ، از اهداف کلان دانشگاه امام صادق (ع) است. لذا امنیت تولیدات علمی و حفظ و نگه داری این تولیدات و نیز هدایت پژوهشگران این دانشگاه به رعایت اخلاق پژوهشی می تواند اطمینان جامعه علمی را از مجموعه برون دادهای دانشگاه را تحقق بخشد و این آثار را دارای بالاترین اثرگذاری و بیشترین مراجعه کننده بنماید. در این راستا و پیرو دستور العمل ابلاغی «نحوه بررسی تخلفات پژوهشی» وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری به شماره به شماره 245602/و مورخ 25/12/1395، گروه تخصصی سلامت و اخلاق پژوهش در دانشگاه امام صادق (ع) تشکیل و دستورالعمل مزبور را به شرح زیر پی گیری می کند.
ماده 1: اهداف
1-1: صیانت از مالکیت فکری و رعایت حقوق مادی پژوهشگران
1-2: ارج نهادن به اصول اخلاق علمی و پایبندی به آن در جامعه علمی برای توسعه فرهنگ و اخلاق پژوهش
1-3: جلوگیری از تضعیف اعتبار علمی کشور
1-4: کمک به تربیت پژوهشگران عامل به رفتار حرفه ای در عرصه علمی
ماده 2: تعاریف
2-1: تخلف پژوهشی: هرگونه سوء استفاده از تولیدات علمی و ارائه اطلاعات نادرست.
2-2:وزارت: منظور از وزارت در این دستورالعمل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
2-3: دانشگاه: دانشگاه امام صادق (ع)
2-4: گروه تخصصی: گروه تخصصی سلامت و اخلاق پژوهش دانشگاه امام صادق (ع)
2-5: دبیرخانه گروه تخصصی : دبیرخانه گروه تخصصی سلامت و اخلاق پژوهش دانشگاه امام صادق (ع)
2-6: سامانه سلامت پژوهش: سامانه ای برای ثبت هر گونه تولید علمی و پژوهشی حاصل از اعضای هیات علمی، دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه امام صادق (ع) برای صدور گواهی صحت و یا تخلف پژوهشی و گزارش گیری
2-7: سامانه پیشینه پژوهش: سامانه ای وابسته به پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرنداک) که به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و پژوهشگران کمک می کند تا از پیشینه موضوع پژوهش خود، به ویژه در پایان نامه ها و رساله های انجام شده در کشور آگاهی یابند و کار دوباره پرهیز کنند.
2-8: همانند جو: سامانه تحت وب که با دریافت متن پژوهشی از کاربر و مقایسه خودکار آن با متن کامل تولیدات علمی موجود در پایگاه هایی همانند همانند جو پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرنداک) برای پایان نامه ها، همانند جو موسسه سمیم نور وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی( نور) ، وهمتاجو جهاد دانشگاهی برای مقالات نشریات، نوشته های مشابه را بازیابی و اندازه همانندی و منبع اطلاعات همانند را نمایش می دهد.
2-9: نرم افزار ساعد: نرم افزار کتابخانه دانشگاه امام صادق (ع) برای آگاهی دانشجویان، استادان راهنما، مشاور، داور و گروه تخصصی تخلفات از پیشینه موضوع پژوهش دانشجویان، در پایان نامه ها و رساله های انجام شده در دانشگاه امام صادق(ع)
2-10: نرم افزار سمیم نور: سامانه مشابه یاب متون که متون ارسالی کاربران خود را با هزاران متن پایگاه های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی( نور) مقایسه می کند و گزارشی از میزان مشابهت آن ها به کاربر ارائه می دهد.
2-11: پارسا: پایان نامه کارشی ارشد و/ یا رساله های دکترای تخصصی دانش آموخته دانشگاه
2-12: منشور و موازین اخلاق پژوهش: راهنمای منتشره کمیته اخلاق پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1390 برای پیشگیری از بروز تخلفات آگانه یا ناآگاهانه در حزوه پژوهش
ماده 3- آثار پژوهشی و محصولات علمی، شامل موارد زیر است:
1-3- طرح پژوهشی و یا ایده مکتوب
2-3- اختراع یا کشفیات، طرح صنعتی، استانداردها
3-3 کتاب یا فصلی از کتاب
3-4- مقاله نشریه یا همایش
5-3- گزارش علمی و فنی مکتوب
6-3- نرم افزار و برنامه رایانه ای و مستندات مربوط
7-3- پایان نامه و رساله
8-3- آثار هنری بدیع
ماده 4:ارکان گروه تخصصی
4-1: اعضای گروه تخصصی متشکل از حداقل 6 نفر است( شامل رئیس، 2 عضو ثابت و 3 عضو مدعو) که می باید اعضای مدعو در زمینه علمی موضوع گزارش شده دارای مدرک تخصصی مرتبط باشند و 1 نفر از آن 3 عضو مدعو از خارج از دانشگاه باشد. هم چنین حداقل 1 نفر از اعضای ثابت گروه تخصصی دارای سه سال سابقه فعالیت پژوهشی در دانشگاه ها، موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی باشد و ترجیحا دارای رتیه دانشیار باشد.
تبصره1: دبیرخانه گروه تخصصی در معاونت پژوهش و فن آوری دانشگاه مستقر است( شرح وظایف در پیوست یک).
تبصره2: رئیس گروه تخصصی به پیشنهاد رئیس دانشگاه منصوب می گردد.
تبصره3: اعضای مدعو هیات بررسی و تحقیق ترجیحا بر اساس موضوع تخلف پژوهشی با پیشنهاد اعضای ثابت و با موافقت رئیس گروه تخصصی دعوت می شوند و می توانند بر حسب پرونده ارسالی به کمیته متغیر باشند.
تبصره4: اعضای ثابت گروه تخصصی با پیشنهاد رئیس گروه تخصصی و با حکم معاون پژوهش و فن آوری دانشگاه به مدت 2 سال منصوب می شوند.
تبصره 5: شرایط اعضای گروه تخصصی سلامت و اخلاق پژوهش دانشگاه امام صادق (ع)، پیوست پنج
ماده 5: وظایف گروه تخصصی
5-1: برنامه ریزی و سیاست گذاری در خصوص برنامه های مربوط به سلامت پژوهش و هم چنین نحوه پیش گیری از بروز تخلفات پژوهشی در دانشگاه( همانند برپایی کارگاه های مهارت افزایی برای اعضای هیات علمی، دانشجویان و مدیران و کارشناسان مرتبط که در وظایف دبیرخانه گروه تخصصی ذکر شده است)
5-2: نظارت بر حسن اجرای «دستورالعمل نحوه بررسی تخلفات پژوهشی" ابلاغیه وزارت علوم
5-3 بررسی و تصویب سالانه دوره ها و کارگاه های اخلاق و تخلفات پژوهشی پیشنهادی دبیرخانه گروه تخصصی
5-4: بررسی و ارزیابی نتیجه گزارش پیشینه پژوهش و پیشنهاده(پروپوزال) دانشجویان تحصیلات تکمیلی حاصله از استفاده از سامانه پیشینه پژوهش، ساعد، همانندجو(تشابه یاب) ، و همتاجو برای جلوگیری از موازی کاری و تکراری بودن پارسا و سایر مصادیق ماده 3، و در صورت تایید، ارائه گواهی جهت ادامه انجام پژوهش.
5-5: دریافت نسخه نهایی و تایید شده الکترونیکی تولیدات علمی دانشگاه همانند پارسا، کتاب ها و طرح های پژوهشی دانشجویان، اعضای هیات علمی، و پژوهشگران دانشگاه برای انتشار، از طریق سامانه سلامت پژوهش برای جلوگیری از موازی کاری و تکراری بودن با استفاده از سامانه های پیشینه پژوهش، ساعد، همانند جو(تشابه یاب)، همتاجو، سمیم نور، و بررسی رعایت چارچوب موازین اخلاق پژوهش ( پیوست بند هشت) و درصورت تایید،ابلاغ به دبیرخانه گروه تخصصی از طریق سامانه برای ارائه گواهی جهت انجام امور فارغ‌التحصیلی.
5-6: رسیدگی و بررسی کلیه شکایات در خصوص تخلفات پژوهشی
5-7: ارائه گزارش های تحلیلی - آماری فعالیت های گروه تخصصی به معاونت پژوهش و فن آوری دانشگاه.
ماده 6: مراحل اجرایی بررسی سلامت و تخلفات پژوهشی در گروه تخصصی
6-1: بررسی کاربرگ تاییدیه( امضاء) اعضای هیات علمی، دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه برای «مصادیق تخلفات پژوهشی» در سامانه سلامت پژوهش
تبصره 7: فرایند ثبت در سامانه پژوهش (پیوست دو)
تبصره 8: هر یک از اعضای هیات علمی، دانشجویان، و پژوهشگران دانشگاه برای بررسی فعالیت تولید علمی و نشر آن از طریق دانشگاه ملزم به رویت و تایید کاربرگ «مصادیق تخلفات پژوهشی» مصوب وزارت علوم( پیوست سه) است.
6-2: دریافت موارد ثبتی،گزارش ها و شکایات تخلفات پژوهشی ثبت شده در سامانه سلامت پژوهش از طریق دبیرخانه گروه تخصصی گروه
6-3: انتخاب اعضای مدعو و اقدام به تشکیل جلسه به منظور بررسی پرونده شکایت یا تخلف، و نیز تولیدات علمی برای اخذ گواهی سلامت و صحت پژوهش
6-4: ارزیابی دقیق کلیه مدارک و مستندات پرونده شکایت یا تخلف و نیز تولیدات علمی برای اخذ گواهی سلامت و صحت پژوهش، واصله از سامانه سلامت پژوهش توسط اعضای گروه تخصصی .
6-5: استفاده از نرم افزارهایی همانند: پیشنیه پژوهش، ساعد، مشابه‌یاب متون (سمیم) نور، همانند جو( تشابه یاب)، همتاجو و یا مشابه یاب های خارجی معتبر همانند iThenticate به منظور بازیابی نوشته های مشابه و همانند، اندازه همانندی و منبع اطلاعات همانند در بررسی پرونده های تخلفات.
تبصره 9: با توجه به بند 1 ابلاغیه وزارت علوم تحقیقات و فناوری به شماره نامه 5312/18/3 مورخ 16/03/1396،مدیریت نشریات منتشره دانشگاه موظف به بررسی تشابه مقالات در نرم افزارهای مشابه یاب هستند. در صورت احراز تخلف پژوهشی در مقالات منتشره نشریات دانشگاه، مدیر مسئول و سردبیر پاسخگو هستند.
6-6: ارسال گزارش کامل از نتیجه بررسی تخلف پژوهشی به هیات های انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیات علمی و کمیته انضباطی دانشجویان.
6-6-1: این گزارش باید حداقل از اطلاعات زیر برخوردار باشد:
نوع تخلف، مدارک و مستندات، دفاعیات خواهان و خوانده ، نتیجه بررسی و اظهار نظر کارشناسی گروه تخصصی .
6-6-2: ارائه پیشنهاد جریمه در گزارش فوق، متناسب با تخلف از طرف گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی به هیات تصمیم گیری و صدور حکم( هیات های انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیات علمی، کمیته انضباطی دانشجویان، و آیین نامه انضباطی کارکنان غیر عضو هیات علمی).
ماده 7: تصمیم گیری و صدور حکم
هیات های انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیات علمی، کمیته انضباطی دانشجویان، و آیین نامه انضباطی کارکنان غیر عضو هیات علمی بر اساس آیین نامه های انضباطی مربوطه(پیوست چهار) نسبت به صدور حکم اقدام می نماید.
ماده 8: نظارت بر حسن اجرا
نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل به عهده معاونت پژوهش و فن آوری وزارت و گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی دانشگاه بر عهده معاونت پژوهش و فن آوری دانشگاه است.
ماده 9: تصویب
این دستورالعمل مشتمل بر یک مقدمه، 9 ماده و 9 تبصره در تاریخ 05/ 09 /1396 به تایید شورای دانشگاه امام صادق (ع) رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است.
پیوست یک: دستورالعمل اجرایی دبیرخانه گروه تخصصی بررسی تخلفات پژوهشی
مقدمه :
با توجه به تبصره1 بند ماده 4 دستور العمل نحوه بررسی تخلفات پژوهشی مورخ 25/12/1393 به شماره 245602/و وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و به منظور پی گیری مصوبات، گزارش ها، برگزاری جلسات، ثبت و ضبط مستندات گروه تخصصی سلامت و اخلاق پژوهش دانشگاه امام صادق (ع) ، دستورالعمل اجرایی دبیرخانه گروه تخصصی به شرح زیر است:
ماده 1- تعریف :
دبیرخانه گروه تخصصی سلامت و اخلاق پژوهش دانشگاه امام صادق (ع) براساس قوانین و رسالت امام صادق (ع) فعالیت می کند .
ماده 2- مأموریت :
کمک به سیاست گذاری ، برنامه ریزی و انجام فعالیت های لازم برای صیانت از تولیدات علمی دانشگاه امام صادق (ع) به منظور جلوگیری از تخلفات پژوهش و گسترش اخلاق پژوهشی در سطح اعضای هیات علمی، دانشجویان و پژوهشگران این دانشگاه
ماده3- اهداف دبیرخانه گروه تخصصی :
- گردآوری آیین نامه ها، دستور العمل ها، ابلاغیه ها و تجارب وسوابق فایل ها و کارگاه های آموزشی در حوزه سلامت و تخلف پژوهشی به منظور استفاده و بهره مندی از آنها برای جامعه علمی دانشگاه
- گردآوری نظرات ، پیشنهادها و انتقادات صاحب نظران جامعه علمی دانشگاه در راستای برگزاری هرچه بهتر سلامت پژوهش در دانشگاه
- ارتقاء سطح و صیانت تولیدات علمی دانشگاه
- ارزیابی برنامه ها ی اجرایی برای سلامت و تخلفات پژوهشی در دانشگاه
- تهیه و تدوین آئین نامه های مرتبط با سلامت و تخلفات پژوهشی و پیشنهاد به گروه
- اجرای تدابیر هدایتی ونظارتی گروه تخصصی بر جامعه علمی دانشگاه
ماده 4- وظایف :
- بررسی و رصد مرتب سامانه پژوهش برای درخواست‌های گواهی سلامت پژوهش یا شکایات رسیده برای تخلفات پژوهشی
- ارسال شکایات رسیده در خصوص تخلفات پژوهشی به گروه تخصصی
- برگزاری جلسات ماهانه و یا سه ماه یکبار و یا جلسات رسیدگی
- پی گیری مصوبات جلسات گروه
- به روز رسانی سراصفحه سامانه سلامت پژوهش و تهیه محتوا برای آن همانند نشر کتاب‌چه راهنما و منشور اخلاق و تخلفات پژوهش
- ارتباط و مراوده با وزارت علوم بخش تخلفات پژوهشی
- شرکت در جلسات وزارت علوم و ایرانداک برای اخلاق و تخلفات پژوهشی
- بررسی همانند جویی پیشینه پژوهش،پیشنهاده و پایان نامه و رساله های ثبتی دانشگاه
- بررسی گزارش ها و طرح های پژوهشی ثبت شده
- شرکت در جلسات دفاعیه پایان نامه ها و رساله های دانشگاه در صورت لزوم
- انتشار اخبار مربوط در سامانه سلامت پژوهش و یا انتشار خبرنامه مرتبط
- تنظیم صورت جلسات گروه تخصصی و اعلام آن به اعضای آن
- تبیین و طراحی کارگاه های آموزشی اخلاق و تخلفات پژوهشی برای تصویب گروه تخصصی و رصد تقویم زمانی اجرای آن
- معرفی مقالات و کتاب های مرتبط برای جامعه دانشگاه از طریق سامانه سلامت پژوهش و شبکه های مجازی و کارگاه های مرتبط
- شفاف سازی مصادیق تخلفات و مجازات ها و اعلام آن به استادان، دانشجویان، کارشناسان، و پژوهشگران دانشگاه
- در صورت درخواست، ارائه مشاوره های لازم برای آشنایی با سلامت و اخلاق پژوهش
- مصاحبه با استادان و دانشجویان دکتری درباره تقلب و سرقت علمی و ادبی و چاپ و نشر آن
- رصد اطلاعیه ها، آیین نامه ها، دستورالعمل ها، و ابلاغیه های وزارت علوم برای سلامت و تخلفات پژوهشی و خبررسانی آن برای جامعه علمی و اجرایی دانشگاه
- برگزاری کارگاه های اخلاق پژوهش برای دانشجویان و اعضای هیات علمی و تحلیل برگه های ارزیابی این کارگاه ها و اعلام نتایج آن به گروه تخصصی دانشگاه
- فرهنگ سازی ارتقا سلامت و اخلاق پژوهش
- پی گیری تصویب واحدهای درسی مرتبط با اخلاق پژوهش و ...
- بررسی صحت و صدور گواهی گذراندن کارگاه های آموزشی اخلاق و تخلفات پژوهش برای استادان راهنما و مشاور و دانشجوی متقاضی پیش از تصویب پیشنهاده
- تهیه فهرست نشریات و همایش های بین المللی معتبر و نامعتبر اعلامی وزارت علوم و اطلاع آن به معاون های پژوهشی و درج بر روی وبگاه دانشگاه
- الزام استفاده از نرم افزارهای همانند جو و تشابه یاب درتالیف و تدوین مقاله، پارسا، طرح پژوهشی، و کتاب
- اداره جلسات گروه تخصصی در غیاب رئیس
- تنظیم دستور کار، صورت جلسات، دعوت و حضور و غیاب اعضا، تعیین و دعوت از مشاوران، مکاتبات، امضای مصوبات و اخذ کاربرگ امضا شده بیان تعارض یا اشتراک منافع
- اداره امور مالی کمیته
- نظارت برحسن انجام کاراعضاء و ارائه آمارهای عملکرد اعضاء درپایان سال
- تهیه تقویم سالیانه تشکیل جلسات
- هدایت جلسه با عنایت به زمان و اهمیت هر موضوع و تنظیم صورتجلسات مربوط به جلسات کمیته اخلاق در چارچوب زمانی تعیین شده و اخذ امضای اعضاء
- پیگیری مصوبات جلسات تا اجرایی شدن آنها و اطلاع رسانی درخصوص مصوبات به افراد ذیربط و همچنین تنظیم نامه های مربوطه و اطمینان از وصول آنها
- الزام اعضای هیات علمی، دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه برای مطالعه و امضای کاربرگ «مصادیق تخلفات پژوهشی» پیوست سه، قبل و بعد از تولید هر گونه اثر علمی در دانشگاه
- تدوین و پیشنهاد دوره های صلاحیت های حرفه ای پژوهشی برای تصویب و اجرا به گروه تخصصی به منظور الزام استادان راهنما، مشاور، و داور به گذراندن این دوره ها و کسب گواهی
- تدوین و پیشنهاد دوره های اخلاق و تخلفات پژوهشی برای تصویب و اجرا به گروه تخصصی به منظور الزام دانشجویان به گذراندن آن و ارائه گواهی شرکت در آن
- تدوین و ارزیابی کارگاه ها و نشست های آموزشی اخلاق پژوهشی
- پیشنهاد طرح ارائه 2 واحد درسی با عنوان اخلاق علمی و پژوهشی برای دانشجویان
- تدوین و تالیف راهنماهای اخلاق پژوهشی، مصادیق تخلفات پژوهشی، و روزآمدسازی و بازنگری سالانه آن
- نظارت و پی گیری برای راه اندازی و به روز رسانی سراصفحه گروه تخصصی و تولید محتوای آن، و سامانه سلامت پژوهش
- تدوین منشور اخلاق پژوهشی برای تمامی تولیدات علمی دانشگاه همانند:نشریات، کتاب ها، پایان نامه ها، و طرح های پژوهشی منتشره دانشگاه
|